Պտոյտ մը Պօլսոյ թաղերու մէջ

Լ.
ՆԱՐԼԸ ՔԱԲՈՒ

Աղքատ թաղ մ ՚ է ։

Ժամանակաւ քանի մը հարուստ վաճառականներ իրենց մէջ հոգաբարձութիւն մը կազմելով՝ թաղին վարժարանը կկառավարէին. իսկ մէկ֊երկու տարիէ ի վեր այդ հոգաբարձութիւնը լուծուած է, եւ թաղեցին ինք իր գլխուն կկառավարէ իւր վարժարանն, որ ինչպէս յայտնի է՝ նախանձելի վիճակ մը չկրնար ունենալ, թաղային վարժարան մ ՚ ըլլալուն պատճառաւ ։

Այս թաղին եկեղեցւոյն ժամակոչներն այնքան արթուն անձեր են, որ ուրիշ թաղերու գողերուն եթէ եկեղեցական անօթ պէտք ըլլայ՝ թաղիս եկեղեցիէն կ ՚ առնեն կտանին ։

Թաղիս մէջ դրամով հարուստ ազգային չկայ, բայց սրտով ամենն ալ հարուստ են։ Իրենց պարտաւորութիւնը կճանաչեն՝ եթէ իրենց ներկայացունես զայն, եւ ազգօգուտ ձեռնարկութիւններու համար իրենց լուման չեն մերժեր ։

Թաղս ծովեզերեայ ըլլալով՝ թաղեցին լաւ լողալ գիտէ … օղիի մէջ ։

Կիները աշխատասէր են եւ եթէ պատուհաններուն նայիս՝ հոս ամեն օր լաթ կը լուան. վասնզի իրենց տանը պատուհաններէն ամեն օր ճերմակեղէն կախուած են ։

Օդը մեղմ է, թաղեցւոյն բնաւորութեանը պէս. իսկ երբ հարաւը փչէ եւ ծովն ալէկոծ է՝ թաղեցին ալ ծովուն հետ կկորուսնէ իւր հանդարտ բնաւորութիւնը եւ ալիքներուն պէս կկատաղի ։

Այս միջոցին Նարլը քաբուցիի մը առջեւէն մի քալեր փողոցի մէջ. զքեզ կտապալէ եւ կ ՚ անցնի կ ՚ երթայ ալիքի պէս։

ԼԱ.
ՊԷՅՔՕԶ

Կեցցէ՛ Սահմանադրութիւն … ։

«Արի՛ք Հայկազունք, յառաջ ընթանանք,

Սահմանադրութեան նոր բարեւ մ ՚ ալ տանք »։

Առաջին անգամ Պէյքօզի մէջ արտասանուեցան վերոյիշեալ խօսքերն. բայց չորս֊հինգ տարի կայ, որ բարեւը կտրեցինք Պէյքօզին եւ ազգային յիմարանոցին առջեւ կու տանք Սահմանադրութեան մեր բարեւը ։

Շատ նշանաւոր եղած է Պէյքօզ սահմանադրութեան տարեդարձային այն հանդէսներով, որք տեղի կ ՚ ունենային իւր դաշտավայրին վրայ, ուր կհաւաքուէին ազգասէր հայերն եւ իրարու բերնէն կյափշտակէին ճառերը, գինիի գաւաթներն եւ Սահմանադրութիւնը։

Բնաւ նշանաւոր եղած չէ իւր վարժարանովն, որ հեռի է աշակերտները գոհացնելէ ։

Թաղային կռիւներն երբեմն յերեւան կու գան եւ քանի մը շաբաթներ պտըտելէն ետքը աներեւոյթ կ ՚ ըլլան, վերստին երեւնալու համար ։

Թաղեցւոյն մեծ մասն անհոգ է եկեղեցւոյ եւ վարժարանի մասին. երիտասարդութիւնն երբեմն կաշխատի, որ բարեկարգութիւն մտցունէ վարժարանին եւ թաղականին մէջ. սակայն բարեկարգութիւնն առանց դրամի չըլլար, եւ մեր երիտասարդութիւնն ալ դժբախտաբար առանց դրամի կ ՚ ըլլայ ։

Նաւավարներ եւ ձկնորսներ առատ են։ Ասոնք սքանչելի գինի կխմեն եւ պատուական ալ ձուկ կ ՚ ուտեն գինւոյ վրայ։ Նախանձ եւ ատելութիւն չկայ իրարու մէջ. ամենքը սիրով կը վարուին միմեանց հետ, եւ միշտ այսպէս սիրով մնալու համար ուխտ ըրած են, որ չխօսին թաղային խնդիրներու վրայ, որոնցմէ, կ ՚ ըսեն, միշտ վնասուած է իրենց բարեկամութիւնը ։

Կիները տան գործերով կզբաղին. քիչով գոհ կ ՚ ըլլան եւ մեծ պահանջումներ չեն ըներ։ Պարկեշտ եւ հաւատարիմ են, բայց կգտնուին հարկաւ այնպիսուհի ներ ալ, որք իրենց ամուսիններէն երբեմն ապտակ կ ՚ ուտեն՝ ընդդիմախօս գտնուելնուն համար ։

Պէյքօզին օդն ալ միշտ գովեստներով կյիշուի … ընդհանրապէս ամեն թաղին օդը, որչափ ալ գէշ ըլլայ՝ միշտ այն թաղին վարժարանէն լաւ է ։

ԼԲ.
ՄԱՔՐԻ ԳԻՒՂ

Այս գիւղին մէջ միշտ փափագ մը կը տեսնուի յառաջադիմութեան, բայց յառաջադիմութիւն բնաւ չտեսնուիր։

Տասը տարիէ հետէ ամեն ջանք ի գործ կդնեն իրենց վարժարանը բարեկարգելու համար, սակայն վարժարանը բարեկարգութեան երես չտեսներ։ Այս օրերս վարժարանի հոգաբարձութիւնը հրաժարական տուաւ իւր պաշտօնէն, զոր ուրիշներն ստանձնել կ ՚ ուզեն եւ չեն յաջողիր։ Վարժարանը բարեկարգելէն առաջ թաղեցւոյն սիրտը բարեկարգելու պէտք կայ ։

Եկեղեցասիրութիւնն հազուագիւտ է թաղիս մէջ. ժամկոչը ուրիշ թաղերէն մարդ կը կանչէ եկեղեցւոյն ։

Բնիկ գեղացին արհեստաւոր է եւ վարժարանի վերաբերեալ խօսքերուն մէջ բնաւ չխառնուիր։ Կգտնուին հոս վաճառականներ, որք ուրիշ թաղերէ եկած են հոս, կա՛մ օդափոխութեան համար կամ իրենց պարտատէրներուն չերեւալու համար ։

Գեղիս գլխաւոր զբօսավայրն է Սաքըզ աղաճի կոչուած զբօսավայրն, ուր սիրահարութեան դէպքեր շատ կպատահին ։

Գեղիս մէջ ջուր չկայ. ուստի հոս կրնան երթալ այն ծնողներն, որք կը վախնան, թէ իրենց տղաները ջուրի մէջ կ ՚ իյնան եւ կխղդուին. վասնզի խմելու իսկ ջուր չգտնուիր. երբեմն ծովուն ջուրը կխմեն … լողալ սորվելու համար ծովը մտնողները

Գիւղիս հայ տուներուն թիւը որոշ չգիտցուիր. վասնզի օրէ օր աւելնալու վրայ է, ինչպէս նաեւ ազգասէրներու թիւն, որ վայրկենէ վայրկեան պակսելու վրայ է ։