Лер Камсар
Փառապանծ Վրիպակներ
Համամարդկային
Ինչքա՜ն այլազան կրոններ կան։ Ըստ իս, կրոն է նաև կոմունիզմը, որու համար ավելի հավատք է պետք, քան քրիստոնեությա-նը, ու որուն խոստացած երկրային արքայությունը ավելի հեռու է, քան քրիստոնյա-ներու երկնայինը։ Մեկի պաշտամունքի վայրը կկոչվե եկեղեցի, մյուսինը` կարմիր անկյուն։ Մեկի պաշտոնյան տերտեր կկոչվե, մյուսինը` կուսկոմ։ Մեկը մորուք կթո-ղու, մյուսը` ոչ։ Մեկը Քրիստոսի անունովը իր հացը կվաստկե, մյուսը` Լենի-նի։
Ես, առաջ, նախքան սա գիրք կարդալը, կկարծեի, թե կրոնները ոչ թե մարմնի, այլ հոգու փրկությանը միայն կծառայեն…
1926
Եթե մահն ինքնին սարսափելի չէ, այլ սարսափելի է մահվան գաղափարը, ապա, ուրեմն, մեռնում է ոչ թե մեռնողը, այլ կենդանի մնացած մարդը։
1960
***
Իմ քերականության մեջ հատուկ անունը միայն անհատն է մասսան չի կարող ենթակա լինել որեւէ նախադասության մեջ, որովհետեւ ես նրան ստորոգյալ չեմ տալիս։
Մասսան անհատի լրացումն է միայն։
1960
Քրիստոնեությունն էլ կոմունիզմի նման մի կամուրջ է, որի տակից երբեք գետ չի հոսել։
1960
Ստրկությունն անհրաժեշտ է ազատությունն իր գաղափարի բոլոր սահմաններով երազելու համար։ Մի երազ, որ ավելի փայլ է տալիս ազատությանը, քան իրականությունը։
1960
Կարո՞ղ է հանցագործությունը վերանալ այն երկրից, որտեղ մեղավորը... դատավորն է։
1960
Ժամանակը երեք հավասար մասերի՝ ներկայի, անցյալի և ապագայի բաժանելը արդար չէ։ Նրանք հավասար արժեքի հասկացողություններ չեն։ Հիմնական արժեքներ են միայն անցյալն ու ապագան, ներկան մի սրընթաց առու է միայն, որ մի ակնթարթում մեր ապագան բերում թափում է անցյալի լիճը։ Ու երբ ուզում ես իսկապես ապրել, նստում ես քո հիշողության թևերին, թռչում դեպի քո անցյալը: Անցյալը ներկայի պես չի փախչում, նա միշտ անշարժ կանգնած քո հիշողությանն է սպասում՝ նորից քեզ հետ նույնանալու համար։
1960
…Մարդիկ, որոց համոզումները արդեն ոչ թե գլխուն մեջ կգտնվե, այլ դրամապանակին։
1928
Ինձի մնա, չարժե մեռնիլ ոչ մեկ գաղափարի համար։ Վասնզի ա-մենեն մեծ գաղափարը բուն կյանքն ինքն է։ Ու կյանքեն մեծ գաղափար մը տիեզերքը չի ծնած տակավին։
1928
Ինչպե՜ս իսկույն կփոխեն մեզ մոտ մարդիկ իրենց սկզբունքները։
Երեկո դաշնակ կպառկեն` առտու բոլշևիկ կզարթեն։
… Տխմա՜ր պետություն, եկեր Երևանի թա՜ց, ջուրի չափ խոնավ տունե՞ր կապահովագրես հրդեհին դեմ։ Տուներ, որոց վառելու համար պետք է քանի մը ամիս փուռը չորցնել։
Մարդոց սկզբունքները ապահովագրե, որ գեթ մեկը երկու օր միևնույն սկզբունքին ծառայե…
1928