Оганес Туманян
նամակ Փիլիպոս Վարդազարյանին
1895 թ. սեպտեմբերի 27
Ինչ վերաբերում է նոր տպավորություններիս ու դիտողություններիս դրանք շատ են և նոր են, թեև առարկան հին է և միևնույնը։ Ֆիլիպ, մի շպար ունի մեր կյանքը, նրա ետևը սոսկալի է։ Մեր կյանքը շատ նման է իմ անցկացրած մի գիշերին։ Մեր գյուղից ոչ շատ հեոու մի գյուղում հյուր ընկա մի տուն։ Այդ տունը առատ, լիքն օջախի և անվան հռչակ ունի մեր գավառում։ Երեկոյան ինձ նստացրին սրահում, այդ չեմ նկարագրում իրանք ներսը, տան մեջ պատրաստություն էին տեսնում ինձ հյուրասիրելու։ Ես կիսաբաց դռան միջով լսում էի նրանց խոսակցությունը։ Ինձ համար ձվածեղ էին պատրաստում։ Երեխաները թրթռում էին, ըստ երեույթին ուզում էին կրակը թափել ձվածեղի հոտից, մայրը նրանց զսպում էր անիծելով ու ծեծելով, երեխաներից մեկը՝ ավելի չարաճճին ձեռքը կոխել էր թավի մեջ նա էլ սկսեց աղիողորմ ճչալ։ Այս ժամանակ տան մեծ աղջիկը իմ առաջով անցավ, յուր ցնցոտիների ետև պահած երկու հաց ներս տարավ։ Նոր աղմուկ բարձրացավ ներսը․ երեխաները լաց լինելով պահանջում էին նոր բերած հացից դու մի ասիլ իրանք գարեհաց են ուտում (սիպտակ, փափուկ․․․ ըստ Գ․ Քաթիպայի), ինձ համար գնացել ցորնի հաց են բերել։ Այս հացին կարոտ երեխաները ուզում էին խլել քրոջ ձեռքից, ուտել։ Վերջապես ձվածեղը դուրս բերին, հետն էլ ցորնի հացերը, որոնց չորս կողմից երեխաները ճանկռտել էին։ Եկան երեխաները հեռու կանգնած, ագահ աչքերով կլանում էին ձվածեղն ու հացը, նրանցից մեկի ձեռքն էլ փաթաթել էին․ այդ նա էր, որ ձեռքը կոխել էր ձվածեղ հափշտակելու։ Ես, իհարկե, չկարողացա ուտել, և այնպես վերադարձրի, պատճառաբանելով թե կուշտ եմ, նոր եմ հաց կերել, եկել։ Ներս տարան, երեխաները թմփթմփալով իրար ետևից վազեցին և լացով, ճիչով, աղմուկով իրարից խլեցին, կերան։ Մի՞թե այս է այն լիքը տունը, որի մասին այնքան լսել եմ ես․․․
Ես երկար մտածում էի սրա մասին, երբ ներս մտավ տան տղամարդը։ Բարևելուց, իմ յուր տունը գնալու համար յուր
Մի լավ ամենօրյա զվարճություն ունեմ– այդ որսորդությունն է իսկապես թափառելը անտառներում, սար ու ձորերում։ Մտնում եմ մենակ ամենավտանգավոր տեղեր, և այդ ինձ մի առանձին բավականություն է տալիս։ Մի տեղ էի գնացել․ երբոր իմացան տանըցիք ու գյուղացիք արգելեցին, որ մյուս անգամ մենակ չմտնեմ այնտեղ, որ հայտնի արջանոց է և կասկածավոր տեղ է։ Ես մյուս օրը թաքուն դարձյալ գնացի այնտեղ– թեև մի քիչ էլ մի բանից վախեցի։ Այստեղն ինձ համար մի սիրելի զբոսավայր է դարձել։
Լսեցի, որ իմ գրած վաճառականությունը չես ընդունել։ Ինձանից ավելի խելոք ես եղել։ Բայց եթե դու այստեղ ունենայիր մի այլ հավատարիմ, հմուտ ու փորձված մարդ, դարձյալ խորհուրդ կտայի, որ այստեղ մի գործ բռնեիր։ Այսպիսի դեպքեր քիչ կպատահեն։
Արդեն պատրաստվում ենք կամաց-կամաց, այսօրվանից մեր գալը հազիվ երկու շաբաթ տևի։ Ավելի շուտով էինք գալու, բայց մեր փոքրիկը (Արտավազդը) հիվանդացավ, սպասեցինք նրա աաւղջանալուն։
Տանըցիք արդեն վերադարձած կլինեն, ուստի բարևիր մեր կողմից մայրիկին, տիկին Շուշանիկին, օր․ Մարիամին, Ստեփան Խրիստաֆորիչին, Գրիգոր Խրիստաֆորիչին, Լևոն․․․ իչին ե Աքելին։ Բարևում ենք նույնպես տիկին Լիզային ու պ․ Սանդրոյին իրանց գերդաստանով։ Իսկ ինչ վերաբերում է քեռուն ես կգամ կբարևեմ։ Առաջնորդը մեր տանն էր․ մազալու բաներ կպատմեի, գրելու տեղ չկա։ «Հորիզոնն» ուզեց․ «Բորչալվում» հոդվածը կարդաց ու հիշատակարանում նկատողություններ արավ։
Ի վերջո համբույրս։
Григ
Ամպերի մասին
Փողոցով քայլելիս երբեք չես իմանա, թե ով կգտնի քեզ: Շրջանցիր ջրափոսերը, շատ ես մտածում, արդեն մոռացել ես տանդ հասցեն... Ձեռքերդ գրպաններումդ՝ անցիր փողոցը, դու ճշմարտություն ես փնտրում, բայց քաղաքը շատ փոքր է քո փնտրածի համար: Քաղաքում կգտնես ագռավներ ու վախեր միայն... Զգույշ եղիր, քեզ լավ նայիր...
Տարածքը դիմավորեց ծառերի շուրջ թափված խնձորներով ու թաց տերևների հոտով: Նայում էի ծառերին, հրճվում, թվում էր՝ ճանաչում են ինձ, գիտեն՝ ում թոռն եմ: Ամեն անգամ, երբ գնում եմ հողամաս, պապիս եմ հիշում, որովհետև ինքն է կառուցել տնակն ու տնկել բոլոր ծառերը: Հողամասը հիմա իմ աշխարհն է, իմ փախուստի վերջին կետը, ուր խնձորենիներ եմ խնամում, սակայն բերքի կեսից ավելին թափվել է... Վերջացնելով աշխատանքը՝ բահը հենեցի պատին, տուն մտա՝ խնձորով թեյ պատրաստելու: Երբևէ խմե՞լ ես խնձորով թեյ, ես եմ հորինել. վերցնում եմ ամենաթթվաշ խնձորներն ու կտրատում թեյնիկի մեջ, աննկարագրելի համ է ստացվում: Աթոռին նստած խմում էի, նայում բարձունքում՝ շեկ բլուրների ֆոնին ձգվող էլեկտրական սյուների տխուր շարանին: Մթնում էր, բռիս չափ աստղերը նշմարվում էին երկնքում, քաղաքում նման աստղեր չես տեսնի... Խմելով ևս երկու մեծ բաժակ թեյ՝ տաք հագնվեցի և շարունակեցի նայել. հեռվում տարբեր կողմերից հաչոցներ էին լսվում, հետո կայարանի կողմից էլեկտրաքարշի ազդանշանը մի քանի անգամ ճեղքեց լռությունը, ու երկաթե անիվների հեռացող ձայնը ինձ նորից ծածկեց թմրության ալիքով: Աչքերս փակ լսում էի խնձորների ընկնելը... Տուն մտա, քունս փախել էր, ծառի ճյուղը քսվում էր պատուհանին, ասես ցուցամատով թակեին, դրսում ոչինչ չէր երևում, քամին սաստկանում էր, տանիքի թիթեղները՝ դողում: Խնձորների ընկնելը չլսելու համար գրադարակից վերցրի առաջին պատահած գիրքը, սկսեցի թերթել: Ճանճը պտույտներ էր կատարում սենյակում՝ շեղելով ուշադրությունս: Մեծերից էր, համառում էր, երևում էր՝ հեշտ հանձնվողներից չէ, ոչ մի կերպ չէի կարողանում հարվածել: Մտքովս անցավ սրբիչը օդում թափահարել այնքան, մինչև ճանճն ուժասպառ լինի ու կանգ առնի: Ստացվեց, առաջին իսկ հարվածով վերջ տվեցի մեր դիմակայությանը... Ճանճը ասես պատի խալը դարձած լիներ, ժպտացող խալ էր, ոչինչ չէր եղել, պարզապես անշարժացել էր: Նայում էի և մտածում. երևի կյանքն էլ նույն կերպ մեզ հետ է վարվում, քշում է, ուժասպառ անում ու հասցնում վերջին հարվածը: Ճանճին խնամքով փաթաթեցի անձեռոցիկի մեջ, դրեցի գրքի էջերի արանքը...
Գիշերն ակնթարթի պես անցավ, արդեն լուսանում էր, մտովի դեռ ճանճի հետ էի, տպավորությունը, թե ինչ-որ նմանություն կա մեր միջև, հանգիստ չէր տալիս, նայում էի պատի վարդագույն կետին՝ այս աշխարհում ճանճից մնացած վերջին նշանին: Ճնշող մտքերը ցրելու համար դուրս եկա, սառը առավոտը հաճելի էր: Հողամասում առավոտները տարբեր են, չկրկնվող: Գետնին մի քանի խնձոր էր միայն, չնայած ամբողջ գիշեր ընկնում էին: Արագ հավաքեցի խնձորները, շտապում էի թեյ պատրաստել, ծառերը ուրախ էին, որ կամ... Տան դիմաց նստած կում-կում խմելով թեյը՝ հետևում էի յուրաքանչյուր շարժմանը. փոքր միջատներն արթնացել, ինձ չնկատելով՝ ինչ-որ տեղ էին շտապում, կապույտի մեջ կորած երկինքը սահում էր՝ քսվելով հարևան տների անճոռնի, ցցված ալեհավաքներին, նայում էի ու մտածում. ինչ լավ է՝ ոչ հեռուստացույց ունեմ, ոչ ալեհավաք: Հայացքս կանգնեց տանիքին, եռանկյունաձև սրությունը գունաթափվել, սևացել էր, իսկ ստորոտը կարմիր էր մնացել: Վճռեցի, որ չեմ ներկելու. կայարանի բարձունքից նայելիս իսկույն տարբերվում է, ասես բացված կակաչ լինի: Աչքիցս ոչինչ չէր վրիպում, ոչ մի շարժում չէր սպրդում՝ նկատեցի՝ ինչպես կատուն հայտնվեց ցանկապատին, տեսել էր ինձ: Սովորության համաձայն՝ իրար հետ երշիկ կերանք, շոյեցի պարանոցը, սովորել էի ներկայությանը. քանի ամիս է՝ իմ միակ այցելուն էր... Կատուն համառորեն ցատկում էր, փորձում որսալ պատի մողեսին, թվում էր՝ իսկույն կարող է բռնել, բայց ինձ զվարճացնելու համար ներկայացում է սարքել, ժամանակ առ ժամանակ դադար էր առնում՝ համոզվելու՝ արդյոք ստացվո՞ւմ է: Նայում էի՝ չկարողանալով զսպել ուրախությունս, անվերջ ցատկում էր, իսկ մողեսը տեղից չէր շարժվում, ասես իրոք պայմանավորված լինեին...
Հագնելով կոշիկներս՝ ճանապարհը սկսելուց առաջ շտապեցի ջրի մոտ: Չեմ կարող ասել՝ հողամասի տարածքից դուրս գալիս ինչու եմ ամեն անգամ գնում ջրի, ասես եթե ջուր չխմեմ ու չնայեմ քարին, օրս հաջող չի լինի: Մանր քարերը փախչում էին ոտքերիս տակից, արահետը կտրուկ թեքվեց, երևաց ծորակը, ջուրը զվարթ աղմկում էր, լույսի անդրադարձմամբ աչքով անում ինձ: Պապս պատմում էր, որ ժամանակին ոչ քարը կար, ոչ ծորակը, որ տեղադրել է Արտուշ անունով մի մարդ՝ ի հիշատակ Ղարաբաղում զոհված իր որդու: Վերնաշապիկիս թևքով սրբելով բերանս՝ նայում էի քարին, քարը՝ ինձ: Շարունակեցի ճանապարհս, ծառերի ստվերները սահում էին դեմքիս վրայով, մոշ ուտելով քայլում էի դեպի կայարան... Կայարանը մարդաշատ չէր, սպասողներին կարելի էր մատների վրա հաշվել, մեկ անգամ ևս հայացք գցեցի տանս, բարձունքից իրոք կակաչի էր նման: Նստեցի պատի տակ դրված նստարանին: Արդեն քսան րոպե էր՝ էլեկտրաքարշը չկար, սովորական բան էր, պատահել էր՝ ավելի երկար էր ուշացել: Ձանձրույթը ցրելու համար սկսեցի երևակայել, թե տեսնես ինձնից առաջ ովքեր են նստել նստարանին: Փորձում էի վերականգնել նրանց արտաքինը, աչքերի գույնը, պարզել՝ ինչ են սիրում ուտել, ինչ նախասիրություն ունեն: Մտապատկերումս գորշ կերպարանք հայտնվեց, սև մարդ: Ջրալի ոսպնյակների ետևից սառը աչքերն ինձ էին նայում, գլխին անցյալ դարի լայնեզր գլխարկ էր: Պորտֆելը ծնկներին՝ նստած էր, այդպիսի պորտֆել դասախոսներն են ունենում: Վայրկյանը մեկ ժամին էր նայում՝ դաստակը ակնոցի ապակուն կպցնելու չափ մոտեցնելով: Տպավորություն էր, որ տղամարդը մեկնելու համար չի եկել, այլ պատճառ կա, ասես սպասում էր մեկի վերադարձին, երկար ժամանակ է՝ սպասում էր ու զայրույթից չարանում... Կայարանում նոր մարդիկ էին հայտնվել՝ ձեռքներին ճկվող կապոցներ, խնձոր էին տուն տանում: Մտքերով տարված՝ չէի նկատել՝ ինչպես են եկել, սկսեցի զննել, մեծ մասը տարեցներ էին: Հանկարծ ուշադրությունս գրավեց զույգը, որ իրար ձեռք բռնած իմ կողմ էր գալիս, մայր ու որդի էին: Տղան քայլում էր հայացքը դեպի վեր՝ մոր դեմքին.
– Մամ, ինձ նայելիս ամպերը տեսնո՞ւմ ես,– հարցրեց:
Կինն անակնկալի չեկավ, կարծես առաջին անգամը չէր, որ լսում է հարցը, պատասխանեց, թե չի տեսնում: Տղան ցուցամատը պարզելով մոր գլխի վերև՝ ասաց.
– Բա ինչո՞ւ եմ ես տեսնում, երբ քեզ եմ նայում:
...Հետո լսվեց էլեկտրաքարշի ազդանշանը, մոտենում էր, աչքի պոչով զգում էի մարդկանց շարժումը, մեկնելու ժամանակն էր, իսկ իմ հայացքը սառել էր ամպերին...
Шушаник Кургинян
Հիվանդ օրերի թշվառ երգիչներ․․․
Հիվանդ օրերի թշվառ երգիչներ,
Որ մեծ սրտերիդ, որ ծով սրտերիդ
Սնունդ մնացին կսկիծ-մրմունջներ,
Թախիծ՝ դեմքերիդ։
Որ աստվածածին ոգեշունչ շնչի
Գոռ հեղեղները լափեցին անհագ,
Փարթամ երազի, հույզի ու տենչի
զմայլիչ փափագ։
Որ ծաղիկ-գարնան, սիրո հուրհուրանք,
Խոր զեղմունքներով երկնատու տաղանդ՝
Վշտի սև ծովում․ ցավ ու տառապանք
մնաց ձեզ ավանդ։
Որ տոչորվելով ամենքի վշտից՝
Հանուր դաշնության թույնը ծծեցիք,
Ու կտոր թղթին, գրչին կենակից
մենակ մնացիք։
Ես ձեզ եմ երգում, վաղահաս ձմռան
Շնչով դալկացած ըմբոստ հյուսվածքներ՝
Ձե՛զ, որ սև կյանքում դառել եք լալկան
վեհ լուսատուներ։
Ես ձեզ եմ երգում, եթերի լարեր,
Վշտերի շնչից բթացած բեկ-բեկ,
Ձեր ծով սրտերի ծփանք լուսաբեր
կյանքի սրտաբեկ․․․
1908 թ. 16 նոյեմբերի
Даниэль Варужан
Հաշիշ
Սիրտը լեցուն է բանտին խավարով.
Ա՛լ դաշտ ու երկինք չը կան իր համար.
Պիտ՚ գըներ աչքի հազար գոհարով՝
Աստըղ մ՚ան նույն իսկ՝ ասուպ ալ ըլլար։
-«Օ՜ն, հաշիշ բերեք, կը մըրմընջե ան,
Երբ աշխարհս ինձմե այսպես կ՚ապշոպեն,
Ես կ՚ուզեմ հոգվույս մեջ ըստեղծել զայն։-
Օրորվիլ, բուժի՜լ հըզոր ցընորքեն։
Օ՜ն, հաշիշ բերեք»։- Եվ ան կը ծըխե,
Իբր ուրախութեան ըստի՛նքը ծըծեր.
Կը հոսի երազ ջըլերուն մեջե.
Աշխարհը լուծված կ՚ելլա սիրտն ի վեր։
Աչքերը բանտին դիմաց կը գոցվին՝
Ապարանք մ՚իր մեջ գըտնելու համար.
Բիբերն հըրաժեշտ կու տան խավարին՝
Աստղեր բերելու խոստումով ճարտար։
Եվ կը քընանա՜ արվեստի քընով՝
Ինչպես խըղճի խայթն՝ աղոթքե մը վերջ.
Ո՛վ թըշվառ հոգի, հիմա ապահով,
Ազատ է և տեր՝ ցընորքներուն մեջ.
Եվ կ՚երազե շա՛տ, շատ բաներ աղվոր
Կամ հուրիներն ալ աղվոր կ՚երազե.-
Բըռնած շըղթայի մ՚օղակն ահավոր՝
Կընոջ մը մանյակը զայն կը կարծե։
Վարդե, ոսկիե գետի մ՚ափն ի վար
Իր մանկան խաղին կը ժըպտի հիմա.
Կամ ինքն իսկ մանուկ՝ լըճակին մեջ հար
Երկինքն՝ երկընքին մեջ զինք կը տեսնա։
Շըրթունքները լուռ, մեղմիկ կը դողան՝
Անշուշտ ուրիշներ գըտնալնուն համար.
Թերևս (ո՞վ գիտե) կը լըրացնե ան
Համբույր մ՚ատենով թողված կիսկատար։
Կամ կը շըրջի արտն՝ ազատ քայլերով.
Կը վայլե երկինքն, աստղերու արգանդ։
Մի՛ արթընցընեք, քանզի ապահով
Զինք կը փոխադրեք լույս աշխարհեն՝ բանտ։
Թողեք քընանա.- թող հաշիշին մեջ
Սև շըղթան բեկտի՝ վիշտը լուծելով։
... Ո՛վ անմահ մեկոն, երազի առէջ,
Դու ցընորքն հյուսե ոսկեղեն թելով.
Հյուսե խընդություն մը անըրջական
Իր խոցված հոգվույն, ուղեղին վըրա.
Ժըպիտն աղվո՜ր է, եթե նույն իսկ ան
Խաբված ջըղերու վիժա՜ծն ալ ըլլա։
Паруйр Севак
Ու եթե հայր եմ․․․
19.XII.1959թ.
Թիֆլիս
Аветик Исаакян
Հոգնած եմ, անտա՛ռ, հոգնա՛ծ, ուժասպառ
Հոգնած եմ, անտա՛ռ, հոգնա՛ծ, ուժասպառ,
Խորտակված կրծքումս էլ չի բըռնկվում
Հոգիս թըռցնող սերը բոցավառ …
Ա˜խ, մայրի անտառ, քո մենիկ գրկում
Քընել եմ ուզում – անհո՛գ ու անդո՛րր.
Եվ թո՛ղ քո անո˜ւշ, թովիչ սոսափյուն
Խոնջացած հոգուս մըրմընջա օրո՛ր.
Եվ առվի խոխո՛ջ, ծառերի ստվե˜ր
Կախարդեն ուշքըս ինքնամոռացման
Չըքնա˜ղ երազով …
1892
Ղազարապատ
Оганес Туманян
Երանի նըրան, ով որ քընեած...
Երանի նըրան, ով որ քընեած
Ապրում է հանգիստ երկրի մի խորշում,
Ով որ երազներ ունի դեռ պահած
Գալոց օրերի ոսկի մըշուշում։
Ա՜հ, վաղուց արթնած՝ ես շատ եմ հոգնել
Անհույս ցանկալուց, անվերջ կարոտից,
Երազ ու անուրջ հատել են, հանգել,
Ու պաղն է փըչում հեռավոր մութից։
Паруйр Севак
Ֆրանչեսկա Դա Ռիմինի
1
2
Александр Цатурян
Գայլ-բարեպաշտ
Անթի՜վ են մեր մեջ գայլ–բարեպաշտներ.
(Մեկին, մանավանդ, լա՜վ եմ ճանաչում…)
Մութով նա պաշտում սատանի պատկեր,
Լուսով անդադար աստված է կանչում…
Արտասուք խըմել կամ արյուն ծըծել
Պատրաստ է նա միշտ ամեն թըշվառից.
Բայց փորձի՛ր մի ճանճ ոտքի տակ գըցել,
Նա ահո՜վ, դողո՜վ կանցնի վերայից…
Նա ժամ կըմտնի, աստծու գառան պես,
Երեսին անվե՜րջ, անվե՜րջ խաչ կա՛նի,
Բայց թե կյանքի մեջ նըրա ճանկն ընկնես,
Մըսագործի պես, կաշի՜դ կըհանի…
Егише Чаренц
Մոխիրի միջից — կարմիր կրակներ
Մոխիրի միջից կարմիր կրակներ:
Միթե չի՞ մարել, միթե չի հանգել:
Աչքեր են կարծես կասկածոտ, հրոտ:
Բոցկլտում են` հին հրդեհին կարոտ:
Մոխիրի միջից հսկում են, հսկում,
Չե՞ս տեսնում մահը աչքերի ոսկում:
Ահա խնդացին: Չե՞ս սոսկում հրից
Հե՛յ, հասե՛ք հասե՛ք. հրդեհ է նորից:
Даниэль Варужан
Հերկեր
Հո՜, հռո՛ հռո՛ հռո՛. Հողին տակ հըռընդյունն է արորին
Լուրթ մշուշին մեջ առտվան, կողին վրա բըլուրին
Կ՚երթան եզները հուժկու` զանգակներով դաշնավոր,
Ու մսուրին վերջին հարդը կ'որոճան գլխիկոր:
Սարին ուսեն ծըյլացող արևն ահա կը ծագի
Ու մըշակին ճակտին վրա կը դնե հումբույրը ոսկի:
Մարդը կ'երթա երգելով` մաճն ափին մեջ պընդաջիղ,
Ու իր ճամբան կը գծե իր հոգիին պես ուղիղ:
Հո՜, հռո՛ հռո՛ հռո՛. Ակոսները կը բացվին մըխալով,
Եվ կը դիզվին արգավանդ հողակոշտերն իրար քով:
Մեկ ծագեն մյուսն հուլորեն կը սողա խոփը պողպատ,
Կը հեղեղե հերկերուն մեջ իր լույսերը արծաթ:
Իր տակ ճըմլված, կարեվեր, կը գալարվի հույր Ճըճին.
Կ՚ահաբեկին խըլուրդներ իրենց խուղին մեջ մըթին:
Բունծերն ահա կ՚ոռոգին մերթ օձերու արյունով,
Զոր ըսպաննած է արորն անոնց գլուխեն անցնելով:
Արևն արդեն կը հոսե իր երակներն հրածորան
Ակոսներուն նորաբաց արգանդին մեջ հոտևան:
Հո՛, հռո՛ հռո՛ հռո՛. Անդաստանն է կորդացած այս տարի,
Բայց հերկերուն ծարքն արդեն անհունորեն կ՚երկարի:
Եզները հաղթ թափ կու տան, դողացնելով մերթ ընդ մերթ,
Սուր խըթանեն` ըստևներն իրենց փորին լուսաշերտ:
Ի՛նչ փույթ թե ճղուղն արորիին խութին դեմ հա՛նկարծ կու լա,
Եվ կը ծորի մըշակին քիրտը ամեն գուղձի վրա:
Դեռ սուրբ կոչնակը գյուղին` սարին ետև չըհընչած`
Բըլուրին կողը ամբողջ պիտի ըլլա թըխացած,
Եվ պիտի լայն ակոսները շար ի շար ավարտին`
Օծված շաղով իրիկվան, շողիքներովն հարկիքին…
Այն ատեն երբ արտին ծայրն հասած, ճիգով մը դողդոջ,
Տըղմուտ արորն հողին մեջ հանկարծ կասի, Մշակը խոնջ
Պիտի խորհի անկասկած – հանո՜ւն վաղվան հունձքերուն–
Թե կարասի՛ մ'ոսկելից կառչեր է խոփը իսկույն:
Паруйр Севак
Խոստովանություն
14.VII.1963թ.
Երևան
Захрат
Թաղը
Բոլոր տուները իրարու կը նմանին
Բոլոր տնեցիներն իրարու
Խորթ աչքով մի նայիք Կիկոյին
Ան իր թաղին մէջ ՍԻՒՍԻՒ ԿԻԿՕ է
Թաղն ըսես թաղի չի նմանիր
Տունն ըսես տունի չի նմանիր
Կիկոն ըսես Միւսիւի չի նմանիր
Ասիկա տարօրինակ աշխարհ մըն է
Ունի չունի թաղը փերեզակ մʼունի
Ունի չունի հինգ վեց ճախարակ ունի
Թաղեցիներն ըսես տուն ունին տեղ չունին
Ունին չունին գէշ աղէկ գործ մը ունին
Սակայն խորթ աչքով մի նայիք Կիկոյին
Ունի չունի «Միւսիւ»ութիւն մը ունի
Паруйр Севак
Վերջին սփոփանք
19.IV.1959թ.
Մոսկվա
Аветик Исаакян
Իմ սիրտն այնտեղ է
Իմ սիրտն այնտեղ է – հայրենի հզոր
Լեռների գըլխին, արծիվների մոտ,
Որ ամպերի հետ` խրոխտ, ահավոր
Նետում է, շնչում կայծակ ու որոտ:
Դո՛ւք ըմբոստ քաջեր, ռազմիկներ վսեմ,
Անհաղթ իշխողներ մահին ու կյանքին,
Ձեզ հետ է հոգիս, և ներբողում եմ
Եվ երկրպագում ձեր լուսե ուղին:
Դո՛ւք հայրենիքի խիզախ ոգիներ,
Ձեր սպառազեն կուռ բռունցքներում
Սուրբ իրավունքի և ազատության
Անշիջանելի հուրն է բռընկվում:
Իջե՛ք, մրրիկներ, դա՛շտն ի վար իջեք,
Մարդկության մրուր – նողկանքը սրբեք,
Փշրե՛ք շղթաներ, լծերը ամեն,
Որ կաշկանդել են ազնիվ մեր հոգին.
Անմահ մեր մտքի թևերը բացե՛ք, -
Պայթե՛ք, կայծակներ, պայթե՛ք խստագին:
1906
Авторы
15 самых читаемых работ
Арт-сайты из Ятука
Мы разработали несколько арт-сайтов, где вы сможете насладиться армянским искусством.
Лучшие картины самых популярных армянских классиков и современных художников собраны в онлайн-пазлы.
Лучшие из самых популярных армянских классических и современных композиторов плейлист с инструментальными исполнениями.
Популярные художественные изделия, такие как пазлы, открытки и наборы магнитных закладок.
