Նամակ «Հորիզոնին»

Հարգելի խմբագրություն.

Ասկե իբր ամիս ու կես առաջ ղրկեցի ձեզ մի ֆելիետոն»Գաղթականը» վերտառությամբ։ Սպասեցի որևէ լուրի, չստացա այդ լուրը, և «Գաղթականից» մի ամիս հետո բաց թողի մի երկրորդ ֆելիետոն՝ «Անվավեր մեռելներ» անունով։ Գնաց «Անվավեր մեռելները» ու ալ ետ չդարձավ։ Նոր այն ատեն հասկցա, որ իմ ղրկածները, երկուքն ալ նոյի ագռավներ են եղած, բայց և այնպես երրորդ անգամ հարկ չհամարեցի աղավնի մըն ալ ղրկել ագռավներուն ետևեն ինչ-ինչ պատճառներով։ Բայց թողունք այդ։

Անցյալներ փոստարկղի բաժնին մեջ կարդացի պատասխան մը՝ ուղղված ձեր մեկ թղթակցին. «Ձեր հոդվածը մոլորված է զամբյուղին մեջ, շարունակեցեք գրել»... Շատ ուշագրավ պատասխան մը, որմե ինքնաբերաբար կծագի սա հարցը, թե այդ լաբիրինթոս - զամբյուղը աշխարհագրորեն ո՞ւր զետեղված է, խմբագրական սեղանին առա՞ջ, թե ետև, կամ առաքված հոդվածները նախ զամբյուղը կմտնեն նորե՞ն քննության սեղանին վրա կբարձրանան, թե՞ քննության սեղանեն զամբյուղը կերթան։ Ավետարանական բարբառով ըսած, հոդվածները նախ կխոնարհի՞ն, որպեսզի բարձրանան, թե՞ կբարձրանան, որ խոնարհին։ Սա պարագան յուրաքանչյուր աշխատակից գիտնալու է, վասնզի գուցե մեկ թղթակից ալ գտնվի, որ թողած իր իննսուն և ինն հոդվածները անտեր, իր մեկ մոլորյալ հոդվածին ետևեն իյնա...

Կխորհիմ, որ իմ «Գաղթականն» ալ մոլորված պետք է ըլլա նույն զամբյուղին մեջ։ Այս մոլորումը հավանական կտեսնեմ անով, որ իմ առաջին հոդվածը լինելով, ձեր խմբագրատանը մեջ ճամփաներուն անտեղյակ է եղեր ու ինձ նման ամաչկոտ ըլլալով, խպնած է տեղյակ մեկե մը հարցնելու այն ճամփան, որ կտանի դեպի խմբագրին սեղանը և ասանկով զոհ է գացեր իր ամաչկոտությանը։ Կամ գուցե երկար պտտելով խմբագրատանը մեջ տիրող իրարանցման ու թոհուբոհին մեջ, երբ վերջապես համոզված ըլլալով, թե այդ աղմուկին մեջ իր վրա ուշադրություն դարձնող մը չկա, հուսահատորեն ինքզնիքը զամբյուղը նետած է ու եղերական ձևով վերջ տված իր չարքաշ կյանքին։

Այս բոլորեն հետո արդյոք իրավունք ունի՞մ հարցնելու ձեր պատվարժան խմբագրութենեն, թե՝ աշխատակից մը քանի՞ ամիս սպասելու է իր հոդվածի մասին լուրի մը, որմե հետո միայն իր հույսը կտրե։ Կամ ներկա դեպքում՝ քանի՞ ամիս պիտի սպասեմ, որ խմբագրությանդ կողմե հայտարարվի, թե՝ ձեր հոդվածը կորել է։

Ժամանակ մը որքան զայրացած էինք ռուս դատավորներուն դեմ, երբ 1-2 տարի մեկը բանտարկելեն հետո, հանկարծ անպարտ կարձակեին դատավարութենեն վերջը։ Եվ որքան իրավունք կուտայինք այդ արձակված մարդուն պոռալու դատաստանական պալատն ի վեր՝ է՜յ, կոսբոդին, եթե արդար պիտի ելլեի, ինչո՞ւ երկու տարի բանտարկեցիք ինձի։

Ես ալ մտադիր եմ երկու ամսեն ետքը պոռալ առ ձեր խմբագրությունը.

-Պարո՛ն խմբագիր, եթե հոդվածս կորցնելու միտք ունեիք, ինչու՞ անոր ձեր դուռնեն ներս մտնելուն պես սխալ ճամփա մը չցուցուցիք, որ առաջին օրեն իսկ «մոլորեր» ու հոդվածագրիս երկու ամիս շարունակ սրտամաշուկ չպատճառեր։

Վերջացնելով գրությունս, կպահանջեմ... չվախնաք, կաղաչեմ, զի պահանջս հաց, լույս, ազատություն լինելու չէ բնավ, այլ շատ դյուրին բավարարվելիք բաներ։

Օրինակ.

Անհապաղ տեղեկություն մը զույգ ֆելիետոններուս մասին։

Քիչ մը ավելի ուշադրություն դեպի նորընծա գրողներս, գեթ պատասխանի մը արժանացնելու չափ։ Աղեկ գիտնալով, որ առանց այս տարրական պահանջներուն բավարարությանը, թղթակիցը կմեռնի ապաքեն։

1916թ.